Vandaag een artikel in de Leeuwarder Courant waarin Catharinus Wierda uitlegt waarom de grutto dient als gids voor de zuivel. Lees hieronder het hele artikel.
De grutto als gids voor de zuivel
Er wordt groene energie aangeboden, omdat de samen-leving dat wilde. Wanneer komt de omslag bij de zuivel?
Meer dan 12.000 mensen bezochten de reizende theatervoorstelling Kening fan ’e Greide (Koning van het Grasland) van Toneelgroep Jan Vos en Pier21.
De voorstelling laat ons indringend zien hoe boeren in een dwangbuis van het landbouwsysteem kunnen zitten. Met regels van de overheid en de zuivel, met ‘advies’ van bank en adviseurs en ‘ongeschreven wetten’ van familie en collega’s om mee te gaan in de stroom van intensiveren en groeien. Omdat anders het bedrijf weleens niet voortgezet kan worden.
In de voorstelling wordt de worsteling prachtig uitgebeeld door boer Hessel en diens vrouw Anke. De grutto als koning van het grasland, staat net als de boer onder druk. En ook laat de grutto het denken van de boer kantelen, is ze een gids om anders te boeren en te leven.
Ik kan me herkennen in deze gidsrol van de grutto voor de landbouw, zowel persoonlijk als pionier in duurzame zuivel. Bij het geluid van de grutto denk ik aan vroeger, aan bepaalde percelen op de boerderij van mijn ouders. Biodiversiteit en weidevogels gaan daarmee verder dan het begrip duurzaamheid zoals we ervaren bij discussies over dierenwelzijn of milieu. Het gaat over cultuur, over de eeuwenlange verbinding van het boerenleven met mensen.
De grutto staat ook symbool voor een gezond en robuust boerenbedrijf, inclusief natuur. Vaak zijn het wat extensievere bedrijven met veel gras, er is minder druk om elke vierkante meter grasland te benutten, er is geen mestoverschot en van de koeien wordt niet het maximale gevraagd.
Van het natuurland wordt hooi gewonnen wat zorgt voor een uitgebalanceerd en gezond rantsoen, goed voor de weerstand van de koeien. Van grasgevoerde koeien weten we dat dit kan leiden tot meer gunstige vetzuren in de melk, goed voor mensen. Het maakt daarnaast kaas en (gras)boter smeuïg en smakelijker.
Voor onze kaas gebruiken we de volle melk van een boer met veel natuurland en grasgevoerde koeien. De boer krijgt niet alleen een plus op de melkprijs, hij weet ook waar zijn melk naartoe gaat en kan zich op een eigen en nieuwe manier verbinden met de maatschappij. Winkeliers en consumenten hebben vervolgens de mogelijkheid om te kiezen voor zuivel die wel rekening houdt met ‘hun’ landschap en cultuur.
De grutto staat daarom ook symbool voor grutsk, trots. Boer, kaasmaker, winkelier en consument krijgen er trots voor terug.
We kunnen ons afvragen waarom er al niet meer zuivel is ontwikkeld van bedrijven met veel aandacht voor natuur en gras. Waarom werken grote zuivelmerken en zuivelondernemingen niet aan deze kwaliteitsslag? Het klinkt toch beter en logisch, nietwaar? Bovendien speelt het in op behoeften van consumenten voor duurzaamheid, gezondheid en een korte keten met de boer. Duurzame veranderingen hebben echter een andere logica.
Als we naar groene energie kijken, zijn de veranderingen ontstaan ondanks de grote energiereuzen en vooral dankzij kleinere innovatieve bedrijven. De samenleving heeft vervolgens gekozen en duidelijk gemaakt dit belangrijk te vinden. Grote bestaande bedrijven volgen later, deels onder druk en door aangepaste spelregels en wetten. In de zuivel is het niet anders en komt de duurzame vernieuwing van een paar kleine zuivelondernemingen.
In het landbouwbeleid bepaalt een minderheid van boeren die verder willen intensiveren (of het al zijn) de regels ten koste van een goede reputatie. En ten koste van boeren die wel willen, op zoek zijn naar waardering in de samenleving en nu al het deksel op de neus krijgen.
Meer dan 12.000 mensen bezochten Kening fan ’e Greide. En volgend jaar volgen velen bij een voortzetting van deze voorstelling. Bij veel voorstellingen hebben wij onze kaas De Fryske laten proeven. Om te proeven dat het anders kan en dat je zelf wat kunt doen. Als kaasmaker, consument, winkelier of boer. Zoals boer Hessel.
Catharinus Wierda is zuivelondernemer van De Fryske kaas te Oudemirdum.
Nederland staat onderaan de Europese lijstjes op het gebied van biodiversiteit. In ons land is daarvan in de afgelopen eeuw 85 procent verloren gegaan. De collectieve onmacht om de achteruitgang te keren, leidde in 2012 tot het burgerinitiatief Kening fan ‘e Greide. Een initiatief van wetenschappers, burgers, kunstenaars, boeren en vele anderen. Door een geïntegreerde aanpak van kennis, cultuur en innovatie wakkert het burgerinitiatief discussie aan, zet het urgente onderwerpen als weidevogels en natuurinclusieve landbouw op vele agenda’s en komt het met allerlei vernieuwende oplossingen. Het initiatief zet globale doelen rond biodiversiteit in de ‘glocale’ context.
In het initiatief is de grutto, de nationale vogel van Nederland, de spiegel van de mens. Deze grutto stelt ons indringende vragen over keuzes die wij maken: voor nu en later. En daar, juist daar, ligt de essentie.
Is het niet hoog tijd om die negatieve spiraal te doorbreken? Bijvoorbeeld door zelf op de zeepkist te gaan staan en er wat aan te doen? Dat is waar Kening fan ’e Greide voor staat. En elke stap voorwaarts telt.