NIEUWS – Het gif van glyfosaat zit overal, en de melkveehouderij kan echt zonder

Toen ik de afgelopen maand door het Friese platteland reed, werd ik weer onaangenaam getroffen door geeloranje graslanden: doodgespoten met glyfosaat. Dat gaat mij, als Friese boerenzoon en kaasmaker, aan het hart. Er zijn namelijk sterke aanwijzingen dat glyfosaat kankerverwekkend is en dat boeren een grotere kans hebben om Parkinson te krijgen.  

Deze inzichten lijken nog niet erg in mijn sector – de zuivelwereld – door te dringen, en de boeren en zuivelaars die er wél van doordrongen zijn, spreken hun medeboeren en collega’s er niet op aan. De glyfosaat-sector, waaronder Bayer, is dan ook zeer succesvol in het downplayen van de effecten en heeft ongunstige rapporten onder de pet gehouden. Momenteel lobbyt de sector om het middel te mogen blijven gebruiken. En met resultaat: de Europese Commissie wil de onkruidverdelger nog eens tien jaar toestaan. 

Glyfosaat wordt niet alleen in Nederland gebruikt als onkruidverdelger, maar ook bij de sojateelt in Zuid-Amerika. 85 procent van alle geïmporteerde sojabonen voor veevoer in Nederland zijn genetisch gemodificeerd (GM) en door Bayer resistent gemaakt tegen glyfosaat. Het middel wordt rijkelijk toegepast om onkruid tussen de sojaplanten te bestrijden. GM-soja bevat dus veel glyfosaatresidu. 

Glyfosaat wordt inmiddels overal in Nederland teruggevonden: in huisstof, in urine van boeren, in de bodem en in het (drink)water. Glyfosaat-residuen komen via bodem en voer in de koe en verzwakken haar gezondheid. Al die residuen komen ook terecht in de melk, en daarmee in ons.  

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de bedreiging voor de biodiversiteit. Hoewel glyfosaat een herbicide is, en dus alleen ‘onkruid’ zou moeten bestrijden, is het ook bewezen schadelijk voor bijen en andere insecten, en daarmee ook voor insecteneters als weidevogels. 

Daarom pleit ik voor een glyfosaatvrije melkveehouderij. Ik zie een route voor de Nederlandse melkveehouderij voor me die glyfosaat per direct verbiedt en waarbij soja niet meer nodig is.  

Wat is nodig voor een glyfosaatvrij melkveehouderij? 

Ten eerste een verbod van glyfosaat in de melkveehouderij. Dat kan prima, omdat ploegen of frezen meestal afdoende zijn als onkruidbestrijding. Bij ons, maar ook bij een aantal andere duurzame marktinitiatieven, wordt glyfosaat al niet meer toegepast. En dat heeft geen nadelige gevolgen voor de boeren. 

Ten tweede moeten we naar minder gebruik van soja. Dit kan het beste bereikt worden binnen een extensieve melkveehouderij met veel grasland en weinig maisland. Mais bevat namelijk minder eiwit dan gras, dus een boer zal naast mais eiwitrijk voer, zoals soja, willen geven. Extensieve melkveehouderij zal al autonoom ontstaan door afbouw van de derogatie (de toestemming van Brussel om meer mest uit te rijden dan de Europese norm). De overheid kan deze ontwikkeling gebruiken om – in lijn met het geklapte landbouwakkoord – het aantal koeien te koppelen aan de grond, blijvend grasland te stimuleren en maisteelt te ontmoedigen. Blijvend grasland zorgt bovendien voor veel meer bodemleven en legt CO2 in de bodem vast omdat er niet wordt geploegd. De teelt van mais vraagt daarentegen om gebruik van herbiciden en verarmt de bodem. Naast gras en kuilvoer kunnen boeren Europees geteeld voer en Nederlandse restromen gebruiken, iets dat door de Fryske-boeren al wordt gedaan.  

Al met al genoeg redenen om te streven naar een glyfosaatvrije melkveehouderij. De Tweede Kamer heeft landbouwminister Piet Adema opgeroepen niet in te stemmen met een nieuwe toelating van glyfosaat in EU. Helaas liet Adema weten dat het kabinet nog geen standpunt heeft ingenomen. Hij kan dus wel een zetje gebruiken. Tegelijkertijd moeten we als zuivelsector geen moment wachten en zelf actie ondernemen. Het moment voor actie is nu!  

Catharinus Wierda is bodemkundige en oprichter van de Fryske Kaas, dat vogel- en diervriendelijke kaas maakt.

Meer weten?

• Glyfosaat restanten in soja en consequenties voor residuen bij koeien en kalveren https://edepot.wur.nl/353312 
• Residuen van bestrijdingsmiddelen bij insecten https://bijenstichting.nl/glyfosaat-schadelijk-voor-bijen/ en weidevogels https://www.wecf.org/nl/wp- content/uploads/2020/03/OnderzoeksrapportJBMM-web.pdf  
• Gevaren van glyfosaat, waaronder uitspraak en onderzoek WHO https://www.iarc.who.int/wp-content/uploads/2018/07/MonographVolume112-1.pdf en andere artikelen i.h.k.v. een Zembla uitzending Https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/de-toekomst-van-de-omstreden-onkruidverdelger-glyfosaat-in-europa   

Recente nieuwsitems:

• https://www.groene.nl/artikel/de-gezondheidsrisico-s-van-glyfosaat
• artikel NRC en opinie NRC
• Glyphosate and Oxidative Stress: ECHA’s superficial approach neglects existing hazards | Zenodo