De reis van een koppige kaasmaker
Terwijl de landbouw zich steeds verder optimaliseerde, zag Catharinus Wierda iets anders: grutto’s verdwenen, weilanden werden biljartlakens en boeren verloren hun vrijheid. Hij begon de Fryske: een radicale keuze voor een eerlijk, regeneratief systeem waarin natuur, boer en consument samenkomen.
De weg van onze kaasbaas
“Dit gaat over de komende generaties”
Terwijl de wereld applaudisseerde voor de Nederlandse landbouwinnovaties, zag onze oprichter Catharinus Wierda hoe het Friese landschap veranderde. Grutto’s verdwenen, weilanden werden biljartlakens, en de boer werd een pion in een groot industrieel systeem.
“Ik zag dat het anders moest,” vertelt hij. “Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de boeren. Het bestaande systeem draaide op efficiëntie, maar ging ten koste van alles waar ik in geloofde: biodiversiteit, bodemgezondheid en eerlijke inkomsten voor boeren. Zonder duurzame keuzes, een gezond landschap en een eerlijke markt, raken boeren niet alleen hun veerkracht kwijt, maar ook hun toekomst. Dit gaat niet alleen over vandaag, maar over de komende generaties.”
Catharinus’ keuze voor een radicaal andere aanpak komt niet uit het niets. Hij groeide op op de boerderij, heeft een achtergrond in bodemkunde en werkte jarenlang binnen de zuivelsector als lobbyist, duurzaamheidsmanager en adviseur. Maar telkens weer botste hij op grenzen. “Ik heb veel geprobeerd vanuit bestaande kaders, maar het ging me niet snel genoeg. Het systeem was te log, te gefocust op kleine stapjes. Ik wilde laten zien dat echte verandering wél mogelijk is.”
De geboorte van een alternatief: de Fryske
Een keten die werkt voor mens en natuur
In 2017 besloot hij het heft in eigen handen te nemen en startte hij de Fryske – een lokaal kaasmerk met een missie. Waar veel bedrijven nog steeds focussen op winstmaximalisatie, zet de Fryske de natuur, de boer en de koe centraal.
De aanpak van de Fryske onderscheidt zich door een integrale benadering van duurzaamheid. Het gaat niet alleen om het product, maar om de hele keten: van het gras waarop de koe graast tot de consument die de kaas eet. Dat betekent een eerlijk verdienmodel voor boeren, een gezonde bodem die generaties mee kan, en een landschap dat niet alleen produceert, maar ook lééft.
Het logo van hoop
Het logo van de Fryske vertelt het verhaal van Catharinus’ missie. De grutto, ooit een icoon van het Nederlandse landschap, staat symbool voor alles wat we verloren én kunnen terugwinnen. Met haar vertrek of uitsterven is de boodschap duidelijk: ‘De biodiversiteit is hier zo slecht dat ik me niet meer veilig voel.’ Er is te weinig voedsel en bescherming om te broeden. De grutto is onze kanarie in de kolenmijn.
“Het gaat ook niet alleen om een vogel; het is een symbool voor de balans tussen natuur, landbouw en cultuur”, zegt Catharinus. “Zonder die balans verliezen we niet alleen de natuur, maar ook een stukje van wie we zijn.”
Een coöperatie van boeren en burgers
Om zijn visie waar te maken, startte Catharinus een coöperatie waarin boeren en burgers samen eigenaar zijn van de Fryske. Via het platform Broccoli konden mensen certificaten kopen, waardoor meer dan 200 mede-eigenaren zich aansloten bij de missie.
Deze samenwerking tussen boeren, burgers, bedrijven en overheden is een belangrijke pijler van de Fryske. Het geeft het bedrijf de vrijheid om te innoveren zonder concessies te doen aan de kernwaarden.
“Maar het gaat niet alleen om geld,” legt Catharinus uit. “Het gaat om mensen die ons verhaal belangrijk vinden en onderdeel willen zijn van de verandering.”
Een droom in beweging
De Fryske gelooft dat het systeem moet veranderen. Daarom werken we samen – boeren, burgers en bedrijven – samen aan een systeem dat wél voedt, herstelt en verbindt. Dat doen we niet alleen omdat de natuur daarom vraagt, maar ook omdat iederéén een duurzaam perspectief verdient.
Benieuwd hoe jij kunt bijdragen aan een regeneratieve zuivelsector? Lees meer over onze missie en proef zelf hoe duurzaamheid smaakt.
