Biodiversiteit
Onze missie rust op vier pijlers: biodiversiteit, dierwaardig, circulair, en eerlijk voor boeren. Samen vormen deze pijlers de kern van onze regeneratieve aanpak. Dit keer onderzoeken we biodiversiteit. Hoe geven we de natuur weer de ruimte die ze verdient? En hoe maken we dit alles praktisch uitvoerbaar op onze boerderijen?
Van biljartlakens naar bloemenweides
Bodemgezondheid: de basis van herstel
Biodiversiteit vormt de kern van een gezond ecosysteem. Het is de onzichtbare schakel die planten, dieren, micro-organismen en de bodem verbindt in een complex web van leven. Deze variatie aan leven is essentieel voor de stabiliteit van ons klimaat, de vruchtbaarheid van de bodem en de productie van voedsel.
In één schepje modder zitten bijvoorbeeld miljarden micro-organismen! Dit magische netwerk van schimmels, bacteriën en wormen zorgt ervoor dat de bodem barst van het leven. Regenwormen graven gangetjes en zorgen dat water goed weg kan, terwijl schimmels en bacteriën planten voorzien van de juiste voedingsstoffen. Daardoor groeien kruiden en bloemen volop. En die trekken weer insecten en weidevogels aan.
Maar biodiversiteit is veel meer dan een ecologisch begrip: het is een reflectie van de gezondheid van ons landschap, onze landbouw en uiteindelijk ons eigen welzijn.
Een cultuur van aanharken
Intensieve landbouw, monoculturen en het grootschalig gebruik van kunstmest en pesticiden hebben ecosystemen uitgeput en geleid tot een drastische afname van populaties insecten, planten en vogels. Onze eigen iconische grutto is zelfs naar de rand van uitsterven geduwd. Het Friese landschap, ooit een mozaïek van kruidenrijke graslanden, houtwallen en natte hooilanden, is gereduceerd tot uniforme percelen. Ondertussen worden aan de andere kant van de wereld voetbalvelden oerwoud gekapt voor de productie van veevoer.
We zijn in Nederland van het ‘aanharken’. Zelfs op hun zeventigste zitten mensen hier op hun knieën om onkruid te wieden. Dat is ook de houding in de landbouw: alles – tot op de laatste meter – wordt benut. Waarom laten we de boel niet wat vaker de boel? Het is tijd voor lekker rommelig!
Onze aanpak: meer leven, minder controle
Biodiversiteit als basis
Bij de Fryske geven we de natuur weer de ruimte die ze verdient. Dat betekent meer chaos, minder controle en een andere manier van boeren.
1. Permanent grasland, geen glyfosaat
Door 100% permanent grasland te behouden, niet te ploegen, laat te maaien en geen glyfosaat te gebruiken, geven we schimmels, wormen en ander bodemleven kans om te floreren. Klavers in het grasland halen bijvoorbeeld stikstof uit de lucht, waardoor minder kunstmest nodig is. Zo hopen we stilletjes aan kunstmest uit te faseren, zodat er weer meer bodemleven en kruidenrijk gras komt. Dat is biologische logica. Een kringloop in het klein. Dit alles versterkt het bodemleven en legt meer CO₂ vast in de bodem.
2. 20% ultieme chaos
Minstens 20% van onze weilanden wordt met rust gelaten. Hier ontstaat vanzelf kruidenrijk grasland waar bijen zoemen, bloemen groeien en weidevogels, zoals de grutto, broeden. Dit is geen ‘rommel’, maar een landschap dat bruist van leven. Omdat er op bepaalde percelen laat wordt gemaaid en geen kunstmest wordt gebruikt, vinden jonge vogels er veilige broedplaatsen en voldoende voedsel. Dit heeft al geleid tot een toename van broedparen op deelnemende boerderijen.
3. Voederhagen
Voederhagen zorgen voor voedsel en schuilplekken voor insecten en vogels. Ze maken het landschap niet alleen mooier, maar ook veerkrachtiger.
4. Europees voer
Onze boeren voeren hun koeien geen soja uit Zuid-Amerika of andere palmproducten waarvoor regenwoud is gekapt. Zo dragen we niet alleen zorg voor de biodiversiteit op ons eigen land, maar ook voor ecosystemen elders in de wereld.
Een oase in een woestijn
Hoewel de Fryske grote stappen zet, zijn we er nog niet. Als je een oase creëert van 20% natuur, maar eromheen een woestijn ligt, blijft het herstel fragiel. Roofvogels zijn immers razendsnel op de hoogte van het kleine stukje land waar weidevogels zich ophouden. Bovendien biedt het land ook voedsel voor wormen, muizen en insecten, waar andere natuurlijke vijanden op af komen.
Regionale samenwerking is dan ook essentieel om biodiversiteit op grote schaal te herstellen. Maar ook de boeren zelf hebben een sleutelrol. Zij zijn de vakmensen; kennen het land als geen ander. Als je dat vakmanschap aanspreekt, kan er veel.
De zoektocht naar indicatoren om biodiversiteit te meten, is een belangrijk onderdeel van deze samenwerking. Hoe weten we zeker dat de bodem gezonder wordt? Hoe kunnen we dit concreet maken? Het moet niet alleen goed voelen, het moet ook meetbaar beter worden.
Meer ruimte, meer toekomst
Biodiversiteit is geen luxe, het is de basis van een veerkrachtig landbouwsysteem. Door de natuur de ruimte te geven, creëren we een landschap dat werkt voor boeren, koeien én vogels.
Wil je meer weten over hoe de Fryske biodiversiteit terugbrengt in het landschap? Ontdek onze missie en proef zelf hoe duurzaamheid smaakt.
Bronnenlijst
Deze pagina is gebaseerd op verschillende bronnen over biodiversiteit, duurzame landbouw en regeneratieve voedselproductie. Meer weten? Bekijk de volgende artikelen en publicaties:
